Archiwum

W niniejszym artykule przedstawiono informacje na temat terapii skojarzonej, z zastosowaniem leków normotymicznych, w chorobie afektywnej dwubiegunowej, w kontekście własności farmakokinetycznych i farmakodynamicznych tych leków. Omówiono koncepcję podziału leków normotymicznych na leki normotymiczne pierwszej i drugiej generacji opartą na chronologii wprowadzenia tych leków do terapii choroby afektywnej dwubiegunowej. Przedstawiono możliwości stosowania leków normotymicznych w leczeniu skojarzonym manii oraz depresji w chorobie afektywnej dwubiegunowej, jak również dla profi laktyki nawrotów w tej chorobie. W dalszym ciągu artykułu omówiono dane dotyczące interakcji farmakokinetycznych i farmakodynamicznych leków normotymicznych I generacji, takich jak lit, walproinian i karbamazepina oraz II generacji, czyli klozapina, olanzapina, kwetiapina, aripiprazol, risperidon i lamotrigina.

Założenia. Celem pracy było badanie przeciwdepresyjnego działania pojedynczego wlewu ketaminy u pacjentów z depresją w przebiegu choroby afektywnej dwubiegunowej (CHAD) przyjmujących leki normotymiczne, u których nie uzyskano poprawy po stosowaniu leków przeciwdepresyjnych.
Metodyka. Badaniem objęto 25 pacjentów (21 kobiet, 4 mężczyzn) w wieku od 27 do 67 lat z depresją w przebiegu CHAD. Wszyscy otrzymywali co najmniej jeden normotymiczny pierwszej lub/i drugiej generacji, a podawanie leków przeciwdepresyjnych nie powodowało poprawy. Po odstawieniu leków przeciwdepresyjnych na co najmniej 7 dni wykonywano dożylny wlew ketaminy (0,5 mg/kg masy ciała). Ocenę psychometryczną przeprowadzano przy użyciu 17-punktowej Skali Depresji Hamiltona (HDRS) bezpośrednio przed oraz po 6, 12 i 24 godzinach oraz 3, 7, 10 i 14 dniach po podaniu ketaminy.
Wyniki. Średnie nasilenie depresji przed wlewem ketaminy wynosiło w skali HDRS 21±5 punktów, po 6 godzinach po infuzji zmniejszyło się do 19±8, w drugim dniu do 16±9, w 7 dniu do 12±7, a w 14 dniu do 11±7 punktów. Poprawa stanu psychicznego (zmniejszenie nasilenia punktacji HDRS o ≥50%) u 1 pacjenta wystąpiła po 6 godzinach, u ¼ chorych po 24 godzinach i u 52% chorych po 7 i po 14 dniach. Czterech pacjentów uzyskało remisję (≤7 punktów HDRS) w drugim dniu po infuzji, ośmiu po 7 dniach i dwunastu po 14 dniach. Wlew ketaminy był dobrze tolerowany.
Wnioski. Wyniki badania potwierdzają szybki przeciwdepresyjny efekt infuzji ketaminy utrzymujący się przez co najmniej 2 tygodnie, u znacznej części pacjentów z depresją w przebiegu CHAD otrzymujących leki normotymiczne, opornych na uprzednie stosowanie leków przeciwdepresyjnych.

W pracy opisano 4 przypadki (2 mężczyzn i 2 kobiety) pacjentów ze schizofrenią oporną na leczenie farmakologiczne, u których stosowano wszystkie dostępne w Polsce neuroleptyki bez poprawy. Pacjenci byli leczeni w Klinice Psychiatrii Uniwersytetu Medycznego w Lublinie w latach 2008–2011. Zastosowano skojarzoną terapię sertindolem w dawce 16–20 mg/dobę z klozapiną w dawce od 100) do 600 mg/dobę. Uzyskano znaczącą poprawę stanu psychicznego w ciągu 2 miesięcy od stopniowego wdrożenia leczenia. U wszystkich pacjentów nastąpiło znaczne zmniejszenie objawów wytwórczych i deficytowych oraz istotna poprawa funkcjonowania. Monitorowanie funkcji serca nie wykazało wydłużenia odstępu QT i wskaźnika QTc w badaniu EKG, nie obserwowano również zaburzeń rytmu serca. Uzyskane wyniki wskazują, że terapia skojarzona sertindolem i klozapiną okazała się skuteczna i bezpieczna dla pacjentów ze schizofrenia lekooporną.

Zespół „króliczego pyszczka” (rabbit syndrome) jest rzadkim objawem pozapiramidowym spowodowanym długotrwałym leczeniem neuroleptycznym. Charakteryzuje się drobnymi, szybkimi, rytmicznymi ruchami mięśni ust i żwaczy wzdłuż pionowej osi jamy ustnej, bez udziału języka i często mylony jest z późnymi dyskinezami. Wykazuje dobrą reakcję na leczenie antycholinergiczne, natomiast pogorszenie po zastosowaniu środków dopaminergicznych. Najnowsze strategie leczenia zakładają zmianę stosowanego leku przeciwpsychotycznego na atypowy lek przeciwpsychotyczny o właściwościach antycholinergicznych, tj. olanzapinę czy klozapinę. Opisany przypadek dotyczy pacjentki z chorobą afektywną dwubiegunową leczonej od kilku lat risperidonem, z rozwiniętym zespołem „króliczego pyszczka”. Zamiana risperidonu na klozapinę spowodowała szybkie, znaczne zmniejszenie nasilenia objawów.

Zespół Jadassohna (zespół linijnego znamienia łojotokowego) jest względnie częstym (1/1000 żywych urodzeń) zespołem wad wrodzonych z grupy fakomatoz. Charakteryzuje się współwystępowaniem charakterystycznych znamion łojotokowych (znamion Jadassohna) układających się w liniach Voigty i/lub Blaschko oraz upośledzeniem umysłowym i napadami padaczkowymi, wynikającymi z zaburzeń rozwojowych OUN (Solomon, Esterly 1975). Artykuł prezentuje przebieg i efekty terapii zaburzeń zachowania i nastroju u 19-letniego pacjenta z zespołem Jadassohna, dwukrotnie hospitalizowanego w Klinice Psychiatrii Dorosłych UM w Poznaniu.