Archiwum

Ocenę kliniczną sertraliny prowadzono w grupie 51 chorych z rozpoznaniem dużej depresji wg DSM-III-R (37 kobiet i 14 mężczyzn), a lekiem porównawczym była imipramina, stosowana u 48 osób (33 kobiet i 15 mężczyzn). Oceniane kuracje trwały 6 tygodni, stosowano dawki sertraliny 50-150 mg w ciągu doby, imipraminy 150-250 mg w ciągu doby.
Sertralina wykazała wyraźny wpływ przeciwdepresyjny u 43% chorych w porównaniu z 61 % chorych leczonych imipraminą (różnice nie są istotne statystycznie), przy czym remisję lub bardzo dobrą poprawę uzyskano u 11 % leczonych sertraliną i 24% – imipraminą.
Działanie sertraliny nie zależało od obrazu i nasilenia depresji, długości nawrotu i wcześniejszego leczenia, jedynie stwierdzono gorszą reakcję u chorych z współistniejącą chorobą somatyczną. Stwierdzono, że porównywane leki nie różnią się wpływem na dynamikę ustępowania objawów depresji, a także, że profil kliniczny porównywanych leków jest zbliżony. Sertralina wykazuje najsilniejszy wpływ na nastrój (wskaźnik popraw 51 % – w 42 dniu leczenia, dla imipraminy – 56%), następnie na napęd (wskaźnik popraw 43%, dla imipraminy – 55%), oraz na aktywność złożoną (dla sertraliny – 39%, dla imipraminy – 46%).
U większości osób leczonych sertraliną tolerancja leku była dobra (u 57% nie obserwowano objawów ubocznych). Najczęściej obserwowano zaburzenia snu (26% chorych) wymagające u wszystkich dodatkowego leczenia, w dalszej kolejności – nudności (10% chorych), bóle brzucha (4% leczonych), drżenie (4% leczonych). U trzech osób wystąpiło znaczne pogorszenie stanu psychicznego (nasilenie objawów depresji, wystąpienie urojeń, napięcie psychiczne) będące powodem przerwania kuracji. W grupie chorych leczonych imipraminą najczęściej obserwowane objawy niepożądane były związane z cholinolitycznym działaniem leku. Stwierdzono ponadto, że sertralina częściej niż imipramina powoduje spadek masy ciała, a imipramina – zwiększenie masy ciała.

Stosunkowo szybkie wprowadzenie do powszechnego stosowania w lecznictwie ambulatoryjnym preparatu Prozac (fluoksetyna) oraz skuteczna kampania promocyjna prowadzona przez producenta – firmę Eli Lilly skłoniły nas do podjęcia próby oceny klinicznej leku w warunkach Poradni Zdrowia Psychicznego. Wszechstronnej ocenie poddano skuteczność działania przeciwdepresyjnego fluoksetyny u 21 pacjentów leczonych w PZP. Po trzymiesięcznym okresie leczenia stan znacznej poprawy lub remisji uzyskano w grupie 73,3% chorych z depresją endogenną i u 66,6% osób z depresją nerwicową. Zauważono wysoką skuteczność fluoksetyny w depresjach z zahamowaniem psychoruchowym. W depresjach z nasilonym lękiem i niepokojem u 38,5% przerwano terapię z uwagi na nasilenie objawów niepożądanych.

Terapia monitorowana depresji nie polega jedynie na oznaczaniu stężeń leków przeciwdepresyjnych we krwi, a następnie zaliczaniu ich do zakresów subterapeutycznego, terapeutycznego lub potencjalnie toksycznego. Farmakoterapia monitorowana to metoda optymalizacji leczenia w odniesieniu do konkretnego pacjenta, realizowana na podstawie określonego modelu postępowania. Na podstawie analizy wielu czynników, z których najważniejszym jest stan kliniczny pacjenta, dokonuje się ilościowej oceny zarówno efektu terapeutycznego, jak i działań niepożądanych, by w możliwie jak najkrótszym czasie ustalić sposób dawkowania leku.
Sprostanie wymogom terapii monitorowanej pociąga za sobą konieczność stworzenia zespołu badaczy różnych specjalności. Terapia monitorowana wymaga, bowiem umiejętności posługiwania się różnymi narzędziami oceny (tak klinicznej, jak i laboratoryjnej) oraz sztuki właściwej interpretacji uzyskanych wyników badań.
Na podstawie przeprowadzonej kuracji u 15 pacjentów leczonych trójpierścieniowymi lekami przeciwdepresyjnymi z powodu depresji endogennej podjęto próbę przedstawienia własnego modelu leczenia.

Dwunastu pacjentów depresyjnych dwubiegunowych, leczonych amitryptyliną, badano polisomnograficznie w celu sprawdzenia zmian wzorca snu REM. W trzech warunkach: a) po 2 tygodniach bez leczenia, b) w 7 dniu leczenia optymalną dawką amitryptyliny (125-300 mg), c) w 21 dniu leczenia optymalną dawką amitryptyliny, wykonano pomiary latencji stadium REM (LR), czasu REM (RT), gęstości REM (RD), latencji ruchów oczu (LEM) i średniej latencji ruchów oczu (M-LEM). W porównaniu z badaniem wyjściowym stwierdzono w 7 dniu leczenia wydłużenie LR, LEM 1, M-LEM, skrócenie RT i zmniejszenie RD, a w 21 dniu leczenia tylko wydłużenie LEM 1, M-LEM.
Osiągnięte rezultaty wskazują na niejednorodny i trudny do prostego tłumaczenia wpływ amitryptyliny na sen REM. Wskazują także na niezbędność badań wpływu na sen leków psychotropowych działających selektywnie.

Zadaniem farmako-EEG jest opis zmian polekowych w zapisie EEG, obiektywna klasyfikacja środków psychotropowych, przewidywanie działania nowych leków, oraz pomoc w planowaniu leczenia. Najczęściej stosowaną metodą w badaniach farmako-EEG jest badanie spoczynkowego EEG w czasie czuwania z odprowadzeń z okolic ciemieniowych i potylicznych.
Do badań włączono 15 pacjentów, 10 kobiet i 5 mężczyzn w wieku od 27 do 78 lat (średnia wieku 52), spełniających kryteria major depression wg DSM-III-R. Przed rozpoczęciem badań pacjenci przez okres, co najmniej jednego tygodnia nie otrzymywali żadnych leków przeciwdepresyjnych. Wszyscy badani pacjenci otrzymywali trójcykliczne leki przeciwdepresyjne. W okresie badań unikano podawania pacjentom leków, które mogły modyfikować poziom leku przeciwdepresyjnego lub wpływać na profil farmako-EEG. Ocenę pacjentów prowadzono 7-krotnie: przed rozpoczęciem terapii, 3 godz. po podaniu leku, 24 godz. po podaniu leku, oraz po 2, 4, 6 i 8 tygodniach kuracji. Każdego z pacjentów, u którego rejestrowano EEG, oceniano za pomocą skal klinicznych: skala depresji Hamiltona (HDRS), skal lęku Hamiltona (HARS), Global Impression Scale (GIS) i opracowanej przez autorów skali objawów ubocznych (SE); oznaczano poziom TLPD i jego metabolitów we krwi. U części pacjentów przed rozpoczęciem badań oceniono fenotyp hydroksylacji. Rejestrację EEG prowadzono z odprowadzeni P3-01 i P4-02 przez ok. 10 min. Następnie w oparciu o analizę wzrokową dokonano eliminacji artefaktów, obliczano względne moce widmowe dla poszczególnych rytmów EEG metodą szybkiej transformaty Fouriera (FFT). Wyniki ostateczne przygotowywano w postaci zmian względnego widma mocy w zakresie każdego z rytmów EEG w każdym kolejnym badaniu w stosunku do badania wyjściowego przed podaniem leku. Tak otrzymane profile farmako-EEG klasyfikował niezależny ekspert; jako główną cechę profilu przeciwdepresyjnego przyjmowano wzrost aktywności w zakresie beta 2.
W badaniach stwierdzono istotną pozytywną korelację między terapeutycznym poziomem TLPD a wystąpieniem przeciwdepresyjnego profilu EEG; istotny związek pomiędzy wzrostem w zakresie widma beta 2 a terapeutycznym poziomem TLPD we krwi; istotną dodatnią korelację między poziomem leku a mocą widma beta 2. Wystąpienie przeciwdepresyjnego profilu farmako-EEG istotnie ujemnie korelowało z wynikami skal klinicznych; wyniki skal klinicznych ujemnie korelowały z mocami widma beta 2. Brak było istotnego statystycznie związku między mocą widma beta 2 a wynikami skal HARS i SE. Analizując pojedyncze przypadki stwierdzono, że u 2 pacjentów, u których nie uzyskano poprawy stanu klinicznego w trakcie leczenia, nie stwierdzono także stałego utrzymywania się profili przeciwdepresyjnych w farmako-EEG, mimo wysokich terapeutycznych poziomów TLPD we krwi.
Badanie farmako-EEG pozwala uzyskać odpowiedź na pytanie, czy dawka leku jest dostateczna, czy lek jest właściwie wchłaniany, metabolizowany i czy rzeczywiście wywiera wpływ na OUN. Wyniki uzyskane u chorych nie są tak jednoznaczne, jak u zdrowych. Odgrywa tu rolę większa heterogenność grup, występująca powszechnie polipragmazja i adaptacja do leków. Mimo przedstawionych powyżej ograniczeń farmako-EEG jest jak dotąd najczulszą fizjologiczną metodą oceny kierunku działania i skuteczności leków psychotropowych, a uzyskane wyniki pozwalają żywić nadzieję, że w niedalekiej przyszłości pozwoli także na przewidywanie indywidualnych wyników leczenia.

Celem niniejszego badania wstępnego było porównanie ilościowej analizy widmowej EEG osób chorych na schizofrenię w trakcie kuracji neuroleptycznej z dobraną grupą osób zdrowych. Stwierdzono różnice w czynności bioelektrycznej mózgu między mężczyznami i kobietami, zarówno u chorych na schizofrenię, jak i u osób zdrowych. Różnice czynności bioelektrycznej mózgu między chorymi na schizofrenię w porównaniu z osobami zdrowymi występowały głównie u kobiet i dotyczyły zwłaszcza okolic czołowych. Stwierdzono różnice w analizie widmowej EEG między grupą chorych na schizofrenię leczoną alifatycznymi pochodnymi fenotiazyny a grupą chorych leczoną pochodną piperydynową fenotiazyny. Wykazano także istnienie asymetrii międzypółkulowych czynności EEG u mężczyzn i kobiet chorych na schizofrenię oraz u mężczyzn z grupy kontrolnej.

W pracy przedstawiono wstępne wyniki stosowania piracetamu dożylnie w dużych dawkach u pacjentów z zespołem otępiennym oraz ocenę aktywności ruchowej. Podczas leczenia nie obserwowano objawów ubocznych. Zaobserwowano poprawę w skalach klinicznych (Teście Informacji-Pamięci-Koncentracji oraz Krótkiej Skali Oceny Otępienia). Dodatkowo do oceny aktywności ruchowej pacjentów zastosowano aktografię, jako metodę obiektywną, pozwalającą dokładnie ocenić aktywność pacjenta w czasie leczenia. Analiza danych aktograficznych wykazała wzrost aktywności ruchowej pacjentów po leczeniu zarówno w czasie dnia, jak i w nocy.