Streszczenie
Częste współwystępowanie zaburzeń w obrębie jelit (takich jak zespół jelita drażliwego) czy chorób zapalnych jelit (m.in. wrzodziejącego zapalenia jelita grubego czy choroby Leśniowskiego-Crohna) oraz zaburzeń psychicznych (głównie depresyjnych i lękowych) wskazuje na istnienie istotnych zależności i interakcji w obrębie tzw. osi jelitowo-mózgowej, lub inaczej: osi mózg-jelita-mikrobiota – dwukierunkowego szlaku komunikacyjnego łączącego jelita i jelitową florę bakteryjną z OUN (ośrodkowym układem nerwowym), obejmującego mechanizmy neuronalne, endokrynne i immunologiczne. Jelitowa mikrobiota stanowi jeden z kluczowych elementów osi jelitowo-mózgowej. Liczne badania wskazują na wpływ mikrobioty na OUN, nastrój i zachowanie oraz na jej potencjał oddziaływania przeciwlękowego i przeciwdepresyjnego. Mikrobiota oddziałuje na OUN m.in. poprzez modulację stężenia cytokin pro- i przeciwzapalnych, wpływ na zawartość tryptofanu – prekursora serotoniny i jego metabolitów w szlaku kinureninowym, produkcję licznych neuromediatorów i wpływ na ekspresję ich receptorów w mózgu, ponadto poprzez interakcję z jelitowym i autonomicznym układem nerwowym, zwłaszcza nerwem błędnym oraz poprzez regulację odpowiedzi osi HPA (podwzgórzowo-przysadkowo-nadnerczowej) pod wpływem stresu. Mikrobiota odgrywa także kluczową rolę w profilaktyce zwiększonej przepuszczalności bariery jelitowej pod wpływem stresu psychologicznego i cytokin prozapalnych. Istnieje ogromna liczba dowodów na kluczową rolę układu immunologicznego i cytokin prozapalnych w zapalnej patogenezie depresji, a także coraz więcej dowodów na rolę zwiększonej przepuszczalności bariery jelitowej (leaky gut syndrome) w patogenezie depresji. Celem autorów niniejszej pracy jest przedstawienie szeregu zależności pomiędzy jelitową florą bakteryjną a funkcjonowaniem OUN oraz potencjału suplementacji probiotykami w terapii zaburzeń psychicznych, głównie depresyjnych i lękowych, oraz w profilaktyce efektów stresu psychologicznego poprzez zmniejszanie przepuszczalności bariery jelitowej.