Streszczenie
Badania farmakogenetyczne analizują związek uwarunkowań genetycznych z indywidualną reakcją na leki. Osobnicza odpowiedź na farmakoterapię może mieć szczególne znaczenie prognostyczne w przypadku chorób, w których patogenezie zidentyfikowano istotny udział czynników genetycznych. W odniesieniu do choroby afektywnej dwubiegunowej (bipolar disorder, BD), która jest schorzeniem o częściowo dziedzicznym, wielogenowym podłożu, wyodrębniona została specyficzna grupa pacjentów szczególnie dobrze odpowiadająca na leczenie litem. W ostatnim dwudziestoleciu techniki biologii molekularnej umożliwiły badanie chorych leczonych litem na poziomie genomu, a analizy asocjacyjne tzw. genów kandydujących rozwinęły dotychczasowe profilowanie tych pacjentów na podstawie specyficznych cech klinicznych. Pozytywne wyniki uzyskano, między innymi badając geny związane z układami neuroprzekaźników, wtórnych przekaźników, genów zaangażowanych w neuroprotekcję oraz w regulację rytmów okołodobowych. Dalszy rozwój technik biologii molekularnej przyczynił się do zainicjowania badań genome-wide association studies (GWAS), w oparciu o które tworzone są analizy poligenic risk score (PRS). Niniejszy artykuł ma na celu przedstawienie przeglądu piśmiennictwa dotyczącego analiz polimorfizmów genów związanych z farmakologicznym mechanizmem działania litu. Autorzy opierali się głównie na publikacjach anglojęzycznych dostępnych w bazie PubMed, publikacjach polskojęzycznych oraz analizie referencji opracowań dostępnych jako pełne teksty. Wydaje się, że badania genetyczne podatności na leczenie litem pacjentów z diagnozą choroby afektywnej dwubiegunowej mogą skutkować wprowadzeniem nowych personalizowanych strategii terapeutycznych. Daje to nadzieję na skuteczniejszą redukcję objawów choroby, która – z uwagi na swój przewlekły i nawrotowy charakter – przyczynia się do znacznej inwalidyzacji chorych w codziennym funkcjonowaniu i obarczona jest wysokim ryzykiem samobójstwa.