Archiwum

Cel pracy. Lit uważany jest za środek z wyboru w profilaktyce nawrotów choroby afektywnej dwubiegunowej (CHAD). Poza działaniem normotymicznym wywiera efekt przeciwsamobójczy, immunomodulacyjny i neuroprotekcyjny. Wiele wskazuje jednak na to, że stosowanie litu w CHAD jest niedostateczne, przez co nie wykorzystuje się jego potencjału terapeutycznego. Wpływa na to promocja innych leków normotymicznych, zarówno I, jak i II generacji, oraz nadmierne obawy przed „toksycznością” litu. Znajduje to odzwierciedlenie w wielu krajach jako zmniejszenie przepisywania litu, kosztem innych leków normotymicznych. W niniejszym artykule oceniano zakres stosowania litu w Polsce w ostatnich latach, w kontekście innych leków normotymicznych.

Materiał i metody. Dokonano analizy danych przyjmowania litu w Polsce w latach 2004–2017, wykorzystując dane dostarczone przez Intercontinental Marketing Statistics Poland, wyrażone w wartości DOT (Days of Treatment). W celu oceny bieżącego stosowania litu w kontekście innych leków normotymicznych (walproinianów, karbamazepiny, lamotriginy, olanzapiny, kwetiapiny, aripiprazolu) porównywano liczbę recept na dany lek wystawionych dla osób z rozpoznaniem CHAD w drugim półroczu 2017 roku.

Wyniki. W siedmioleciu 2004–2010 miał miejsce nieznaczny wzrost (o 4%) stosowania litu w Polsce, natomiast w siedmioleciu 2011–2017 wzrost ten wynosił 16%. W II półroczu 2017 stosowanie walproinianów było niemal trzykrotnie większe niż litu, a kwetiapiny, olanzapiny i lamotriginy około dwukrotnie większe.

Wnioski. W ostatnich latach mamy do czynienia z niewielkim wzrostem stosowania litu w naszym kraju. Niemniej, w porównaniu z innymi lekami normotymicznymi, jego użycie można uznać jako niedostateczne. Autorzy pracy wskazują na celowość szerszego stosowania litu w profilaktyce nawrotów CHAD, zarówno jako monoterapia, jak i w skojarzeniu z innymi lekami normotymicznymi.

Cel pracy. Mimo licznych badań, wiedza na temat roli cytokin w patogenezie chorób psychicznych oraz wpływu leków na te czynniki jest wciąż niepełna. Dlatego celem pracy było zbadanie i porównanie działania leków przeciwdepresyjnych, takich jak wenlafaksyna, paroksetyna oraz atypowego neuroleptyku – aripiprazolu na poziom TNF-α w surowicy krwi zwierząt.

Materiał i metody. Badania przeprowadzono w trzech odrębnych doświadczeniach na szczurach, samcach szczepu Wistar, które każdorazowo były podzielone na dwie grupy. Pierwsza grupa zwierząt została poddana procedurze przewlekłego, łagodnego stresu (CMS) przez 6 tygodni, a druga stanowiła grupę kontrolną (niestresowaną). Po wywołaniu anhedonii części zwierząt stresowanych i kontrolnych podawano wenlafaksynę (20 mg/kg, p.o.), paroksetynę (12,5 mg/kg, p.o.) lub aripiprazol (2,5 mg/kg, p.o.) przez 3 tygodnie. W ostatnim dniu badania 25% zwierząt podano jednorazowo lipopolisaccharyd (LPS, 100 µg/kg m.c., i.p.). Stężenie TNF-α zostało oznaczone metodą ELISA.

Wyniki. Zanotowano wzrost stężenia TNF-α u zwierząt stresowanych oraz poddanych działaniu LPS w porównaniu z grupą zwierząt niestresowanych. Podawanie paroksetyny obniżyło poziom TNF-α u zwierząt stresowanych oraz po LPS. Wenlafaksyna nie wykazała znaczącego efektu na poziom badanej cytokiny, podczas gdy aripiprazol znamiennie podniósł stężenie TNF-α u zwierząt, którym podawano LPS.

Wnioski. Normalizacja przez paroksetynę poziomu TNF-α, podwyższonego stresem i LPS, może stanowić o możliwości działania tego leku na układ immunologiczny. Przeciwnie, niektóre atypowe neuroleptyki, takie jak aripiprazol, mogą wykazywać stymulujące działanie na czynniki układu immunologicznego w warunkach ostrego stresu.

Zaburzenia rytmu okołodobowego charakteryzują się nieprawidłową regulacją snu i czuwania, brakiem ich właściwej synchronizacji z rytmem dobowym. Zaburzenia rytmu okołodobowego są problemem cywilizacyjnym związanym zarówno ze starzeniem się społeczeństwa, wraz z wiekiem dochodzi do deregulacji procesów homeostatycznych, jak i ekspozycją na sztuczne warunki środowiskowe, takie jak: oświetlenie nocne, zmniejszona ekspozycja na światło słoneczne, ograniczona aktywność fizyczna.

Coraz większa wiedza na temat mechanizmów regulacji rytmu okołodobowego pozwala na zindywidualizowaną diagnostykę i terapię osób z problemami ze snem. Nasz ośrodek specjalizuje się w tym zakresie, oferując nowatorskie metody diagnostyczno-terapeutyczne oparte na obiektywnych markerach biologicznych, między innymi polisomnografii, aktygrafii, monitorowaniu stężenia melatoniny w ślinie.

Celem artykułu jest przybliżenie mechanizmów regulacji rytmu okołodobowego, a także możliwości diagnostycznych oraz przegląd dostępnych leków stosowanych w leczeniu przyczynowym i objawowym tego zaburzenia.

Szczególną uwagę poświęcono omówieniu zarówno chronobiotyków: melatoniny, która jest naturalnym synchronizatorem rytmu snu i czuwania, jak i leków syntetycznych, takich jak ramelteon, tasimelteon, agomelatyna, będących agonistami receptorów melatoniny. W leczeniu objawowym stosuje się również leki promujące sen, to jest benzodiazepiny i leki niebenzodiazepinowe (Z-drugs), leki przeciwhistaminowe, czy niedawno wprowadzony do lecznictwa, ale niedostępny w Polsce suworeksant, antagonistę receptorów oreksynowych OX1 i OX2.

W ostatnich dwóch dekadach liczba użytkowników Internetu wzrosła z 1 do 51% światowej populacji. Wartość ta wzrosła dziesięciokrotnie w latach 1999 i 2013, podwajając swój poziom w ciągu ostatnich pięciu lat. Obecnie 830 milionów młodych ludzi w wieku 15–24 lat jest online, co stanowi prawie 25% ogółu użytkowników Internetu na całym świecie. Po raz pierwszy zwrócono uwagę na negatywne konsekwencje korzystania z Internetu w 1996 roku w wyniku badań Kimberley Young, które wykazały obecność klinicznych objawów uzależnienia oraz znaczne zaburzenia kontroli impulsów wśród badanych użytkowników Internetu. Od tego czasu przeanalizowano różne aspekty zaburzeń związanych z Internetem, początkowo koncentrując się na konieczności zdefiniowania tego zjawiska i badaniu specyficznych wzorców zachowań, obecnie skupiając się na możliwych czynnikach etiologicznych i trendach w rozwoju zaburzenia. Od samego początku wokół zjawiska utrzymywały się kontrowersje. Wielokrotnie dyskutowano nad tym, czy nałogowe korzystanie z Internetu stanowi w większym stopniu objaw choroby podstawowej, czy oddzielną jednostkę chorobową. Obecnie nie istnieją ogólnie akceptowalne protokoły postępowania i sugerowanego leczenia farmakologicznego, większość doniesień to opisy empirycznego leczenia pojedynczych przypadków, a dostępnym badaniom zarzuca się brak konsekwencji w stosowanych definicjach zaburzenia czy doborze badanych, brak randomizacji, brak odpowiednich grup kontrolnych, czy niepełne informacje o uzyskiwanych efektach leczenia. Wydaje się, że wiedza dotycząca neurobiologicznych procesów związanych z nałogowym korzystaniem z Internetu jest za mała, by formułować reguły interwencji farmakologicznych. Sugeruje się przyjęcie założenia obecności zaburzeń układu nagrody i wdrażania postępowań leczniczych w tym kierunku. Celem tej publikacji jest przegląd dostępnych doniesień naukowych oraz stworzenie podwalin pod dalszą dyskusję.

Okskarbazepina (OXC) posiada strukturę chemiczną podobną do karbamazepiny (CBZ), leku przeciwpadaczkowego i normotymicznego I generacji. Skuteczność CBZ w leczeniu i profilaktyce choroby afektywnej dwubiegunowej (CHAD) została potwierdzona w ostatnich czterech dekadach. Metabolizm OXC jest odmienny niż CBZ. Karbamazepina podlega oksydacji, głównie przez enzym CYP3A4 cytochromu P-450 do 10, 11-epoksydu karbamazepiny. Natomiast OXC jest metabolizowana w wątrobie poprzez enzym CYP2C19 cytochromu P-450 do aktywnej farmakologicznie 10-monohydroksykarbazepiny (MHD). OXC powoduje mniej interakcji farmakokinetycznych niż CBZ i prawdopodobnie ma mniej działań niepożądanych. Natomiast skuteczność terapeutyczna OXC w CHAD nie została tak dobrze potwierdzona jak CBZ.

W niniejszym artykule przedstawione zostały własności farmakokinetyczne OXC w porównaniu z CBZ. Dokonano też przeglądu badań na temat skuteczności OXC w CHAD, uwzględniającego między innymi badania porównawcze ze skutecznością CBZ. Wynika z nich, że OXC może mieć zastosowanie w leczeniu epizodów maniakalnych oraz zapobieganiu nawrotom w CHAD. Zestawienia objawów ubocznych OXC, również w porównaniu z CBZ, wykonano na podstawie danych dotyczących jej stosowania w CHAD, a także w padaczce i neuralgii nerwu trójdzielnego. W podsumowaniu stwierdza się, że okskarbazepina ze względu na profil farmakokinetyczny i kliniczny oraz dowody skuteczności w CHAD może stanowić ważną alternatywę dla karbamazepiny w leczeniu i profilaktyce CHAD u osób dorosłych. Możliwość stosowania OXC w CHAD u dzieci i młodzieży wymaga dalszych badań.

Przedstawiono opis przypadku ciężkiego, opornego na steroidy, rzutu z odbicia po zaprzestaniu leczenia MT-1303 (amiselimod) u pacjenta z rzutowo-remisyjnym stwardnieniem rozsianym (RRMS), który nie został wcześniej opisany w literaturze. MT-1303 to nowy selektywny modulator receptora sfingozyno-fosforanowego (S1P1), który został wykryty przez chemiczną modyfikację fingolimodu w celu uniknięcia jego efektu obniżania rytmu serca.