Archiwum

Cel pracy. Najczęstszym nerkowym działaniem ubocznym litu jest uszkodzenie zdolności zagęszczania moczu, a po 10–20 latach przyjmowania litu u niektórych pacjentów może wystąpić przewlekła nefropatia cewkowo-śródmiąższowa. Odstawienie litu, szczególnie u osób doskonale reagujących na leczenie litem (ELR, excellent lithium responders), jest związane z dużym ryzykiem nawrotu, a przebieg zaburzenia może stać się lekooporny. Celem badania była ocena funkcji nerek w trakcie pięcioletniej obserwacji grupy ELR, u których współczynnik przesączania kłębuszkowego (GFR, glomerular filtration rate) wynosił < 50 ml/min/1,73 m2 .

Materiał i metody. Do badania włączono trzech mężczyzn i jedną kobietę. Na początku obserwacji wiek pacjentów wynosił 61 ± 0,8 lat, a długość leczenia litem 27 ± 9 lat. Parametry funkcji nerek (stężenie kreatyniny w surowicy, GFR, ciężar właściwy moczu) były oznaczane co najmniej trzy razy w ciągu pięcioletniej obserwacji.

Wyniki. U badanych pacjentów w trakcie obserwacji średnia procentowa zmiana GFR wynosiła 2,5 ± 7,7%, zmiana stężenia kreatyniny w surowicy – 0,5±7,3%, natomiast średnia zmiana ciężaru właściwego moczu 0,0025 ± 0,0041 g/ml. U trzech pacjentów, u których GFR wynosiło 47–48 ml/min/1,73 m 2 , nie stwierdzono znaczących zmian funkcji nerek i u nich kontynuowano dotychczasowe leczenie litem. U jednego pacjenta, u którego GFR wynosiło 32 ml/min/1,73 m 2 , po pięciu latach stwierdzono obniżenie GFR o 14% i wzrost kreatyniny o 10%. U tego chorego obniżono dawkę litu o 1/3 i zalecono systematyczną kontrolę nefrologiczną.

Wnioski. Na podstawie uzyskanych wyników proponuje się u ELR z nieznacznie obniżonym GFR poniżej 50 ml/min/1,73 m 2 kontynuowanie leczenia litem z oceną funkcji nerek co roku. U ELR ze znacznym obniżeniem GFR zalecane byłoby obniżenie dawki litu oraz konsultacja nefrologiczna z częstszym monitorowaniem funkcji nerek.

Cel pracy. Kwas moczowy reguluje procesy metaboliczne oraz wpływa na neurotransmisję i neuromodulację w centralnym układzie nerwowym. W ostatnich latach wzrasta zainteresowanie rolą kwasu moczowego jako częścią układu purynergicznego w schizofrenii i chorobie afektywnej dwubiegunowej (CHAD). Celem pracy było badanie stężenia kwasu moczowego u pacjentów z CHAD i ze schizofrenią w fazie ostrej i remisji.

Materiał i metody. Grupa badana obejmowała 56 pacjentów (25 mężczyzn, 31 kobiet) w wieku 45 ± 15 lat: 19 pacjentów z epizodem depresji CHAD, 15 – z epizodem manii CHAD i 22 chorych na schizofrenię. U wszystkich pacjentów dokonano szczegółowej oceny stanupsychicznego. Oznaczanie stężenie kwasu moczowego wykonywano w fazie ostrej i remisji objawów.

Wyniki. Nie stwierdzono różnic pomiędzy poziomami kwasu moczowego w trzech grupach pacjentów zarówno w ostrej fazie chorobowej, jak i w remisji. W obrębie poszczególnych grup nie wykazano różnic między ostrym epizodem a remisją. U części pacjentów stwierdzono natomiast podwyższone stężenia kwasu moczowego zarówno w fazie ostrej, jak i remisji: u 37% pacjentów z epizodem depresyjnym, u 13% z epizodem maniakalnym, u 18% ze schizofrenią.

Wnioski. Chociaż nie udało się stwierdzić różnic w stężeniu kwasu moczowego między manią i depresją w przebiegu CHAD oraz schizofrenią, a w obrębie każdej z grup różnic między fazą ostrą a remisją, nie można wykluczyć u chorych dysfunkcji układu purynergicznego. Znaczenie hiperurykemii występującej u ponad 1/3 chorych z depresją w przebiegu CHAD dla patofizjologii i leczenia wymaga dalszych badań.

Cel pracy. Neuroleptyki atypowe (NA) są powszechnies tosowane w populacji pacjentów dziecięco-młodzieżowych, która jest bardziej predysponowana do wystąpienia zaburzeń metabolicznych. Sugeruje się, że niektóre
spośród hormonów produkowanych w tkance tłuszczowej mogą brać udział w ich powstawaniu. W związku z tym celem badania była ocena występowania powikłań metabolicznych wśród pacjentów dziecięco-młodzieżowych po raz pierwszy leczonych NA oraz ich związku ze zmianami poziomów wybranych adipocytokin.

Materiał i metody. Do badania włączono 60 osób – 27 chorych hospitalizowanych w oddziale psychiatrii dzieci i młodzieży (GB) oraz 33 zdrowe osoby (GK). Po włączeniu do badania chorym przed rozpoczęciem farmakoterapii (GB1) i tuż przed zakończeniem hospitalizacji (GB2) wykonano podstawowe pomiary antropometryczne, badania laboratoryjne oraz oznaczono w surowicy poziom leptyny, receptorów dla leptyny, adiponektyny i rezystyny.

Wyniki. Już po 6,92 ± 3,62 tygodniach stosowania NA w GB istotnie statystycznie (p = 0,013) wzrosła masa ciała oraz BMI, a zmalał poziom receptorów dla leptyny (p = 0,039). Uzyskano istotną statystycznie dodatnią korelację pomiędzy stężeniem leptyny badanym przed rozpoczęciem leczenia (GB1) a BMI (R = 0,634; p = 0,049) oraz poziomem trójglicerydów (TG) (R = 0,722; p = 0,012) mierzonymi w trakcie leczenia (GB2), jak również dodatnią korelację pomiędzy poziomem receptorów dla leptyny przed rozpoczęciem leczenia (GB1) a poziomem lipoprotein o dużej ciężkości (HDL) (R = 0,681; p = 0,043) mierzonym w trakcie leczenia (GB2).

Wnioski. Wzrost masy ciała i BMI w populacji dziecięco-młodzieżowej może nastąpić już po kilku tygodniach leczenia NA. Mogą towarzyszyć temu zmiany w poziomach niektórych spośród adipocytokin biorących udział w wielu ważnych życiowych procesach. Co więcej, wysoki wyjściowy poziom leptyny może mieć związek ze zmianami BMI i TG a receptorów leptyny z HDL mierzonymi w trakcie leczenia.

Psylocybina jest substancją psychoaktywną o niskiej toksyczności, zawartą w grzybach gatunku Psilocybe. Jest agonistą receptorów serotoninowych, przez co wpływa na działanie ośrodkowego układu nerwowego. Dodatkowo psylocybina wykazuje działanie regulujące aktywność obszarów mózgu odpowiedzialnych za emocje, nastrój, pamięć i naukę. Celem pracy jest przedstawienie wyników najnowszych badań nad zastosowaniem psylocybiny w leczeniu depresji, uzależnień i klasterowych bólów głowy, pochodzących z różnych, niezależnych ośrodków badawczych. Wybrane artykuły naukowe stanowią jedynie część wszystkich opublikowanych wyników, pozwalają jednak na pokazanie, że psylocybina jest substancją o wciąż niewykorzystanym potencjale terapeutycznym. W doborze prac skupiono się na konkretnych schorzeniach, takich jak depresja lekooporna oraz objawy depresji u osób terminalnie chorych, uzależnienie od nikotyny i alkoholu oraz klasterowe bóle głowy, a także na tym, aby przedstawione wyniki były jak najnowsze i pochodziły z różnych, niezależnych ośrodków badawczych. Psylocybina jest substancją, która wymaga przeprowadzenia jeszcze wielu badań, na większych grupach pacjentów, aby móc w pełni potwierdzić jej terapeutyczne działanie, ocenić bezpieczeństwo stosowania i określić długoterminowe skutki działania na organizm. Niemniej jest to substancja, której warto poświęcić więcej naukowej uwagi, mimo kontrowersji, jakie może wzbudzać jako psychodysleptyk.

Schizofrenia jest zaburzeniem psychicznym, w etiologii którego nakładają się na siebie czynniki biologiczne, genetyczne i środowiskowe. Przez ostatnie lata prowadzono intensywne badania naukowe dowodzące ścisłej zależności pomiędzy układem immunologicznym i stanem zapalnym a ryzykiem zachorowania i obrazem klinicznym schizofrenii. Wykazano zależność pomiędzy dysregulacją układu odpornościowego a nasileniem objawów psychotycznych i zaburzeniami funkcji poznawczych w schizofrenii. W ciągu ostatnich lat badano przydatność stosowania leków przeciwzapalnych w farmakoterapii schizofrenii. Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie najnowszych doniesień naukowych skupiających się na temacie adjuwantowej terapii przeciwzapalnej w schizofrenii. Badania nad zastosowaniem inhibitorów cyklooksygenazy, obejmujące głównie celekoksyb, wykazały, że mogą być one skuteczne w redukowaniu objawów psychotycznych wśród pacjentów podczas pierwszych epizodów schizofrenii oraz podczas aktywnej fazy chronicznie trwającej choroby. Mimo wielu badań owodzących skuteczności simwastatyny w opanowywaniu objawów pozytywnych i negatywnych, jej stosowanie wciąż pozostaje kwestią sporną ze względu na objawy uboczne leczenia. Inhibitory fosfodiesterazy również okazują się skuteczną grupą leków, pozytywnie wpływających na funkcjonowanie pacjentów chorujących na schizofrenię. Pregnenolon wykazuje pozytywne efekty w redukowaniu nasilenia objawów negatywnych schizofrenii.  Pomimo licznych doniesień wciąż nie stworzono konkretnych rekomendacji farmakoterapeutycznych ze względu na ograniczenia metodologiczne badań prowadzonych w tym obszarze.

Wortioksetyna to nowoczesny lek przeciwdepresyjny o szerokim profilu receptorowym. Zarówno w USA (przez Food and Drug Administration, FDA), jak i w Europie (przez European Medicines Agency, EMA) wortioksetyna  została zarejestrowana do leczenia dużych epizodów depresji u dorosłych. Obecnie trwają badania nad rozszerzeniem wskazań terapeutycznych tego leku. Duloksetyna to lek z grupy inhibitorów wychwytu zwrotnego  serotoniny i noradrenaliny. Wskazania rejestracyjne leku obejmują: duże zaburzenia depresyjne, ból w przebiegu neuropatii  ukrzycowej oraz zaburzenia lękowe uogólnione. Duloksetyna podobnie jak wortioksetyna zarejestrowana jest w terapii u osób dorosłych.

Celem publikacji jest przedstawienie zagadnień poruszanych podczas Szkoły Neuropsychofarmakologii Dzieci i Młodzieży, organizowanej przez ECNP w Wenecji w dniach 2–7.04.2017 roku. Wybitni profesorowie przedstawili aktualną wiedzą na temat neuropsychofarmakologii u dzieci i młodzieży.

Artykuł stanowi sprawozdanie z IX Szkoły Neuropsychofarmakologii ECNP, która odbyła się w dniach od 25 do 30 czerwca 2017 roku w Oxfordzie. Przybliżono strukturę kursu oraz zakres merytoryczny. Autorzy starali się streścić poruszane w czasie zajęć zagadnienia dotyczące różnych aspektów etiopatogenezy, obrazu klinicznego oraz farmakoterapii chorób i zaburzeń psychicznych.