Archiwum

1998, tom 14, zeszyt 3

Artykuł

Terapia monitorowana depresji

Maria Radziwon-Zaleska, Halina Matsumoto, Michał Skalski, Wojciech Androsiuk, Anna Dziklińska, Iwona Grobel, Paweł Kunicki
Farmakoterapia w Psychiatrii i Neurologii, 1998, 3, 5-12

Terapia monitorowana depresji to metoda optymalizacji farmakoterapii, służąca zwiększeniu skuteczności i bezpieczeństwa terapii u indywidualnego chorego. Zastosowanie współczesnych technik monitorujących, takich jak: dokładna ocena stanu klinicznego, pomiar stężenia trójpierścieniowych leków przeciwdepresyjnych (TLPD) we krwi czy ocena fenotypu hydroksylacji, umożliwia optymalizację terapii w odniesieniu do konkretnego pacjenta.
Na podstawie przeprowadzonej kuracji u 32 pacjentów leczonych TLPD z powodu epizodu dużej depresji, podjęto próbę analizy uzyskanych wyników, z uwzględnieniem ewentualnych czynników prognostycznych.

Artykuł

Ocena porównawcza potencjalizacji działania leków przeciwdepresyjnych litem i karbamazepiną w depresji lekoopornej

Aleksandra Suwalska, Maria Chłopocka-Woźniak, Janusz Rybakowski
Farmakoterapia w Psychiatrii i Neurologii, 1998, 3, 13-25

Celem badania była ocena skuteczności potencjalizacji kuracji przeciwdepresyjnej za pomocą litu lub karbamazepiny (CBZ) w depresji lekoopornej oraz ocena wpływu tych leków na parametry hormonalne i aktywność adenozynotrójfosfatazy (ATP-azy) sodowo-potasowej w erytrocytach. Przeprowadzono również analizę czynników związanych z korzystnym wynikiem potencjalizacji. 59 chorych z depresją lekooporną w sposób randomizowany przydzielono do grup, w których do dotychczasowego leczenia dodano lit lub CBZ. Skuteczność terapeutyczna obu strategii była zbliżona. W grupie, w której dodano węglan litu stężenie kortyzolu obniżyło się u pacjentów z poprawą, a zwiększyło się u chorych bez poprawy, co może sugerować „regulujący” wpływ litu na czynność osi układ limbiczny-podwzgórze-przysadka-nadnercza (LPPN) u pacjentów z poprawą w wyniku potencjalizacji. W grupie, w której dodano CBZ, pacjenci z poprawą mieli istotnie niższe wyjściowe nasilenie depresji niż pacjenci bez poprawy. W grupie tej stwierdzono korelację pomiędzy zmniejszeniem nasilenia depresji a wzrostem aktywności ATP-azy erytrocytów.

Artykuł

Ocena skuteczności i tolerancji tianeptyny w leczeniu zaburzeń depresyjnych – otwarte ogólnopolskie badanie wieloośrodkowe

Janusz Rybakowski, Beata Załoga, Aleksander Araszkiewicz, Adam Bilikiewicz, Zdzisław Bizoń, Włodzimierz Chrzanowski, Jan Horodnicki, Jan Jaracz, Andrzej Kiejna, Irena Krupka-Matuszczyk, Halina Marmurowska-Michałowska, Jolanta Rabe-Jabłońska, Waldemar Szelenberger, Andrzej Zięba, Marcin Kargul, Robert Pachocki
Farmakoterapia w Psychiatrii i Neurologii, 1998, 3, 27-42

W wieloośrodkowym klinicznym badaniu skuteczności i tolerancji tianeptyny, przeprowadzonym w Polsce w latach 1996-1998, wzięło udział 140 lekarzy psychiatrów. Do badania włączono 566 pacjentów (160 mężczyzn i 406 kobiet) z depresją w przebiegu choroby afektywnej, bez cech lekooporności (pierwszy epizod depresji – 205 chorych, depresja nawracająca – 345 chorych, depresja w przebiegu choroby dwubiegunowej – 16 chorych; rozpoznania wg DSM-IV). Średnie początkowe nasilenie depresji w 17-punktowej Skali Depresji Hamiltona (HAMD) wynosiło u nich 25,8 punktów. 6-tygodniowa ambulatoryjna kuracja tianeptyną przyniosła istotną poprawę (redukcja 50% w HAMD) u 2/3 chorych, a u ponad 40% doprowadziła po tym okresie do remisji klinicznej (liczba punktów 8 lub mniej w HAMD). Średnie końcowe nasilenie depresji u 508 chorych, którzy ukończyli kurację, wynosiło 10,5 punktów. Wśród chorych, którzy ukończyli kurację, istotną poprawę obserwowano częściej u kobiet niż u mężczyzn (73% vs 63%; p < 0,05) oraz u chorych z pierwszym epizodem depresji w porównaniu z depresją nawracającą (76% vs 67%; p < 0,05).
Kryteria poprawy częściej spełniali pacjenci z depresją umiarkowaną lub znaczną w porównaniu z depresją lekką, zarówno w odniesieniu do populacji pacjentów włączonych (68% vs 56,5%; p < 0,01), jak i dla pacjentów, którzy ukończyli badanie (75% vs 64,7%; p < 0,01). Skuteczność tianeptyny u osób leczonych równocześnie z powodu chorób somatycznych była podobna jak w całej grupie. Kuracji nie ukończyło 58 osób (10,2%), częściej kobiet (12,5%) niż mężczyzn (5%) (p < 0,01). Poważne wydarzenia i objawy niepożądane były powodem przerwania kuracji u 11 osób (1,9%). Odsetek chorych, u których występowały objawy uboczne ulegał zmniejszeniu w czasie trwania kuracji z 18% do 9%. Kuracja tianeptyną nie powodowała istotnych zmian w badaniach laboratoryjnych i parametrach życiowych. Subiektywna ocena tolerancji leku i satysfakcji z leczenia była dobra, a u osób starszych i z chorobami somatycznymi była podobna jak w całej grupie chorych. Autorzy stwierdzają, że w leczeniu ambulatoryjnym osób z rozpoznaniem depresji w przebiegu choroby afektywnej tianeptyna jest skutecznym lekiem przeciwdepresyjnym, doskonale tolerowanym, również przez chorych w starszym wieku i z towarzyszącymi chorobami somatycznymi.

Artykuł

Wpływ leków z grupy hamujących wychwyt zwrotny serotoniny na masę ciała chorych z zespołami depresyjnymi

Barbara Sęp-Kowalikowa, Hanna Badzio-Jagiełło, Andrzej Mikołajczuk
Farmakoterapia w Psychiatrii i Neurologii, 1998, 3, 43-45

Celem pracy była ocena zmian masy ciała chorych depresyjnych leczonych środkami z grupy SSRI. Przeanalizowano cotygodniowe zmiany wagi u 150 chorych leczonych fluoksetyną, fluwoksaminą, paroksetyną i sertraliną. Nie stwierdzono znaczących zmian masy ciała poza niewielkimi wahaniami nieprzekraczającymi 1 kg. Jedynie u niektórych chorych depresyjnych z otyłością i nadwagą stwierdzano znaczące spadki masy ciała przy wszystkich badanych lekach, a zwłaszcza przy fluoksetynie. Wymaga to potwierdzenia w dalszych badaniach.

Artykuł

Farmakoelektroencefalograficzna ocena skuteczności paroksetyny

Janusz Jakitowicz, Zbigniew Nowicki, Grzegorz Wiśniewski, Stefan Smoczyński, Ewa Lamparska, Leszek Trojanowski
Farmakoterapia w Psychiatrii i Neurologii, 1998, 3, 55-62

U 14 chorych leczonych paroksetyną (20-50 mg) z powodu „wielkiej depresji” (DSM-IV) przeprowadzano ocenę stanu psychicznego oraz zapis cyfrowy EEG przed leczeniem oraz w 14, 28 i 42 dniu leczenia. Na podstawie l20-sekundowych odcinków zapisu obliczano względny rozkład częstotliwości przy pomocy analizy FFT. Nie stwierdzono zależności pomiędzy dawką leku a nasileniem zmian w EEG. Nie było także zależności między punktacją w l7-hasłowej Skali Depresji Hamiltona (HDRS) a zmianami zapisu EEG w poszczególnych dniach oceny. Stwierdziliśmy natomiast, że po 6 tygodniach leczenia dochodzi do znamiennego statystycznie wzrostu aktywności β1 i β2. Zaobserwowano także, że wzrost aktywności β2 w 4 tygodniu leczenia może zapowiadać ostateczny pozytywny efekt terapii.

Artykuł

Skuteczność i tolerancja fluwoksaminy i tianeptyny u chorych na depresję w starszym wieku

Jolanta Rajewska, Elżbieta Żelechowska-Ruda, Janusz Rybakowski
Farmakoterapia w Psychiatrii i Neurologii, 1998, 3, 63-70

Celem pracy była ocena skuteczności terapeutycznej i tolerancji dwóch leków przeciwdepresyjnych nowej generacji o różnych mechanizmach działania u osób z depresją w podeszłym wieku.
Badaniami objęto 60 chorych powyżej 60 roku życia z objawami epizodu dużej depresji w przebiegu choroby afektywnej jedno- i dwubiegunowej, zgodnie z kryteriami DSM-IV, leczonych w Klinice Psychiatrii Dorosłych w Poznaniu. U 44 chorych występowały ponadto różne choroby somatyczne wymagające leczenia.
30 chorych otrzymywało fluwoksaminę, selektywny inhibitor wychwytu serotoniny, w dawkach 150-300 mg dziennie, a 30 – tianeptynę, lek wzmagający doneuronalny wychwyt serotoniny i regulujący oś podwzgórzowo-przysadkowo-nadnerczową, w dawce 37,5 mg/dobę. Leczenie trwało 6 tygodni. Stan kliniczny oceniano za pomocą Skali Depresji Hamiltona (HAMD) oraz Skali Globalnej Oceny Klinicznej (CGI) – przed leczeniem oraz po 3 i 6 tygodniach farmakoterapii. W tych samych dniach wykonywano ocenę stanu somatycznego i podstawowe badania pracowniane.
Przed rozpoczęciem terapii w obu badanych grupach nasilenie depresji było podobne, średnio 24 punkty w skali HAMD. Po 6 tygodniach terapii fluwoksaminą wyraźną poprawę (redukcja powyżej 50% w skali HAMD) uzyskano u 20 chorych (70%). W grupie leczonych tianeptyną wyraźną poprawę notowano w mniejszym odsetku chorych (15 osób – 50%).
Oba leki były dobrze tolerowane przez chorych. U 9 chorych leczonych fluwoksaminą notowano przejściowe objawy uboczne: nudności, osłabienie i bóle głowy o niewielkim nasileniu, natomiast w grupie leczonych tianeptyną tylko u 4 osób. W obu grupach chorych nie obserwowano istotnych zmian w zakresie podstawowych parametrów hematologicznych, biochemicznych czy wykładników naczyniowo-krążeniowych. Nie obserwowano również negatywnego wpływu leków na współistniejące choroby somatyczne.
Badania nasze potwierdzają doniesienia innych autorów wskazujące na dobrą skuteczność kliniczną i dobrą tolerancję somatyczną fluwoksaminy i tianeptyny u chorych na depresję w starszym wieku.

Artykuł

Przewidywanie skuteczności terapeutycznej imipraminy na podstawie analizy pierwszego cyklu snu nocnego

Zbigniew Nowicki, Janusz Jakitowicz, Mikołaj Majkowicz, Jerzy Landowski
Farmakoterapia w Psychiatrii i Neurologii, 1998, 3, 71-77

U 14 pacjentów hospitalizowanych z rozpoznaniem dużej depresji (wg DSM-IV) analizowaliśmy pierwszy cykl snu. Badania przeprowadzane były dwukrotnie – przed leczeniem i następnie w 2-3 dobie stosowania niewielkiej dawki imipraminy (50-75 mg).
Pacjenci, u których po 6 tygodniach leczenia stwierdzaliśmy wystarczającą poprawę stanu psychicznego, mieli w trzeciej dobie leczenia wyraźniejsze wydłużenie latencji REM w porównaniu do chorych niereagujących na leczenie (p = 0.001). Przy zastosowaniu analizy dyskryminacyjnej stwierdziliśmy, że najwyższy procent prawidłowego przewidywania skuteczności imipraminy (83,3%) uzyskuje się przy wzięciu pod uwagę takich czynników jak: wiek pacjenta, latencja snu przed leczeniem i latencja REM przed leczeniem oraz względne zmiany tych parametrów po 3 dobach leczenia. Wyniki obecnej pracy skłaniają do stwierdzenia, że do przewidywania skuteczności terapeutycznej imipraminy przydatna jest analiza parametrów poligraficznych pierwszego cyklu snu.

Artykuł

Leczenie zaburzeń depresyjnych u pacjentów z rozpoznaniem zespołu zależności alkoholowej – doniesienie wstępne

Antoni Florkowski, Wojciech Gruszczyński, Henryk Górski, Sławomir Szubert, Mariusz Grądys
Farmakoterapia w Psychiatrii i Neurologii, 1998, 3, 78-82

Celem przeprowadzonych badań było określenie skuteczności stosowanych leków przeciwdepresyjnych u chorych z rozpoznanym zespołem zależności alkoholowej i depresją. Wszyscy badani spełniali kryteria ICD-l0 uzależnienia od alkoholu i nawracających zaburzeń depresyjnych. W leczeniu zaburzeń depresyjnych stosowano: fluoksetynę, mianserynę, klomipraminę. Skuteczność leczenia oceniano za pomocą HDRS w 7, 14, 28 i 42 dniu kuracji. Wyraźną poprawę stanu psychicznego lub ustąpienie depresji uzyskano u ok. 40% leczonych pacjentów.