Streszczenie
Zadaniem farmako-EEG jest opis zmian polekowych w zapisie EEG, obiektywna klasyfikacja środków psychotropowych, przewidywanie działania nowych leków, oraz pomoc w planowaniu leczenia. Najczęściej stosowaną metodą w badaniach farmako-EEG jest badanie spoczynkowego EEG w czasie czuwania z odprowadzeń z okolic ciemieniowych i potylicznych.
Do badań włączono 15 pacjentów, 10 kobiet i 5 mężczyzn w wieku od 27 do 78 lat (średnia wieku 52), spełniających kryteria major depression wg DSM-III-R. Przed rozpoczęciem badań pacjenci przez okres, co najmniej jednego tygodnia nie otrzymywali żadnych leków przeciwdepresyjnych. Wszyscy badani pacjenci otrzymywali trójcykliczne leki przeciwdepresyjne. W okresie badań unikano podawania pacjentom leków, które mogły modyfikować poziom leku przeciwdepresyjnego lub wpływać na profil farmako-EEG. Ocenę pacjentów prowadzono 7-krotnie: przed rozpoczęciem terapii, 3 godz. po podaniu leku, 24 godz. po podaniu leku, oraz po 2, 4, 6 i 8 tygodniach kuracji. Każdego z pacjentów, u którego rejestrowano EEG, oceniano za pomocą skal klinicznych: skala depresji Hamiltona (HDRS), skal lęku Hamiltona (HARS), Global Impression Scale (GIS) i opracowanej przez autorów skali objawów ubocznych (SE); oznaczano poziom TLPD i jego metabolitów we krwi. U części pacjentów przed rozpoczęciem badań oceniono fenotyp hydroksylacji. Rejestrację EEG prowadzono z odprowadzeni P3-01 i P4-02 przez ok. 10 min. Następnie w oparciu o analizę wzrokową dokonano eliminacji artefaktów, obliczano względne moce widmowe dla poszczególnych rytmów EEG metodą szybkiej transformaty Fouriera (FFT). Wyniki ostateczne przygotowywano w postaci zmian względnego widma mocy w zakresie każdego z rytmów EEG w każdym kolejnym badaniu w stosunku do badania wyjściowego przed podaniem leku. Tak otrzymane profile farmako-EEG klasyfikował niezależny ekspert; jako główną cechę profilu przeciwdepresyjnego przyjmowano wzrost aktywności w zakresie beta 2.
W badaniach stwierdzono istotną pozytywną korelację między terapeutycznym poziomem TLPD a wystąpieniem przeciwdepresyjnego profilu EEG; istotny związek pomiędzy wzrostem w zakresie widma beta 2 a terapeutycznym poziomem TLPD we krwi; istotną dodatnią korelację między poziomem leku a mocą widma beta 2. Wystąpienie przeciwdepresyjnego profilu farmako-EEG istotnie ujemnie korelowało z wynikami skal klinicznych; wyniki skal klinicznych ujemnie korelowały z mocami widma beta 2. Brak było istotnego statystycznie związku między mocą widma beta 2 a wynikami skal HARS i SE. Analizując pojedyncze przypadki stwierdzono, że u 2 pacjentów, u których nie uzyskano poprawy stanu klinicznego w trakcie leczenia, nie stwierdzono także stałego utrzymywania się profili przeciwdepresyjnych w farmako-EEG, mimo wysokich terapeutycznych poziomów TLPD we krwi.
Badanie farmako-EEG pozwala uzyskać odpowiedź na pytanie, czy dawka leku jest dostateczna, czy lek jest właściwie wchłaniany, metabolizowany i czy rzeczywiście wywiera wpływ na OUN. Wyniki uzyskane u chorych nie są tak jednoznaczne, jak u zdrowych. Odgrywa tu rolę większa heterogenność grup, występująca powszechnie polipragmazja i adaptacja do leków. Mimo przedstawionych powyżej ograniczeń farmako-EEG jest jak dotąd najczulszą fizjologiczną metodą oceny kierunku działania i skuteczności leków psychotropowych, a uzyskane wyniki pozwalają żywić nadzieję, że w niedalekiej przyszłości pozwoli także na przewidywanie indywidualnych wyników leczenia.