Streszczenie
Stwardnienie rozsiane (SM) jest przewlekłą chorobą ośrodkowego układu nerwowego, na którą aktualnie cierpi milion ludzi. Jest heterogenną chorobą autoimmunologiczną o zmiennym przebiegu klinicznym i zróżnicowanym obrazie patofizjologicznym, prowadzącą do zaburzeń procesów neuroprzekaźnictwa. SM znane jest od ponad stu lat, a bezpośrednia przyczyna rozwoju choroby w dalszym ciągu pozostaje nieznana. Obecnie stosowane terapie pozwoliły spowolnić postęp choroby, jednakże dotychczas nie opracowano skutecznego leczenia przyczynowego. Czy pojawiające się ostatnio nowe możliwości leczenia są nadzieją na przyszłość, czy pozwolą na skuteczniejsze leczenie? Wreszcie – czy zwiększą szanse na całkowite wyzdrowienie? Celem niniejszej pracy jest przedstawienie nowatorskich terapii SM, wśród których na szczególną uwagę zasługuje terapia iniekcyjna (interferon β, octan glatirameru, natalizumab), mająca na celu redukowanie ognisk zapalnych poprzez modulację układu immunologicznego, jak również zmniejszanie częstości rzutów choroby, ograniczanie występowania ciężkich rzutów, opóźnianie postępu choroby (interferon β, natalizumab), spowalnianie postępu SM poprzez indukcję swoistych limfocytów T supresorowych oraz hamowanie swoistych limfocytów T efektorowych (octan glatirameru). Konieczność częstego wykonywania iniekcji jest dość niekomfortowa dla pacjentów z SM, dlatego istotną rolę odgrywa terapia doustna, najbardziej akceptowana przez chorych i gwarantująca lepsze respektowanie zaleceń terapeutycznych. Najważniejszymi doustnymi lekami I rzutu w SM są: teriflunomid, fumaran dimetylu, zaś II rzutu – fingolimod. Za obiecującą metodę leczenia pacjentów z wtórnie postępującą postacią stwardnienia rozsianego uważa się terapię z zastosowaniem komórek macierzystych oraz plastrów. Profilowanie farmakogenetyczne zwiększa skuteczność, zmniejsza toksyczność leków oraz odpowiada za dobór leków w sposób indywidualnie dopasowany do danego pacjenta. Z kolei krioterapia wspomaga fizjoterapię oraz poprawia funkcjonowanie chorego.